Với nhiều hình thức phong phú, cấp ủy, chính quyền các cấp đã tích cực triển khai công tác tuyên truyền, phổ biến, giúp cán bộ, đảng viên và Nhân dân nắm vững những nội dung cơ bản của Pháp lệnh, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, ngành nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị ở cơ sở. Trong quá trình triển khai, các nội dung đều được bàn bạc công khai, thảo luận dân chủ trong Nhân dân với phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân giám sát”, góp phần làm chuyển biến tích cực các mặt của kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.

Đến nay, việc thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở ở các xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh đi vào nề nếp, có chiều sâu, đảm bảo nội dung của Pháp lệnh số 34, các văn bản của Đảng và Nhà nước gắn với việc triển khai thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương theo Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. UBND các xã, phường, thị trấn đã quán triệt, triển khai việc thực hiện Quy chế dân chủ gắn với công tác phê bình và tự phê bình, tạo bước chuyển biến tích cực về nhận thức, quan điểm, lập trường tư tưởng, đạo đức, lối sống của hầu hết cán bộ ở cở sở. Những nội dung cụ thể theo Pháp lệnh số 34 về thực hiện Quy chế dân chủ ở xã, phường, thị trấn đã được các địa phương quan tâm chỉ đạo thực hiện đúng quy định như những việc thông báo cho dân biết, dân bàn và dân quyết định; những việc dân tham gia ý kiến, chính quyền quyết định; những việc dân kiểm tra, giám sát được thực hiện tốt đã tạo điều kiện cho Nhân dân phát huy quyền làm chủ và tham gia quản lý Nhà nước.

Bên cạnh đó, UBND các xã, phường, thị trấn đã thực hiện các nội dung phải công khai cho dân biết theo quy định của Pháp lệnh số 34 về những chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước có liên quan trực tiếp với Nhân dân như: Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; tiến độ thực hiện phương án đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tái định cư liên quan đến dự án, công trình trên địa bàn cấp xã; việc quản lý, sử dụng các loại quỹ, khoản đầu tư, tài trợ theo chương trình; các khoản huy động Nhân dân đóng góp; kết quả bình xét hộ nghèo; kết quả thanh tra, kiểm tra, giải quyết các vụ việc tiêu cực, tham nhũng của cán bộ, công chức... Việc công khai cho dân biết được các địa phương thực hiện bằng nhiều hình thức như tổ chức họp dân, niêm yết văn bản tại trụ sở hoặc thông báo tại phiên họp UBND cấp xã, xây dựng hộp thư góp ý. Thông qua việc công khai đã giúp cho Nhân dân càng tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, điều hành của chính quyền, tích cực tham gia vào việc đóng góp thực hiện các công trình phúc lợi xã hội ở địa phương.

Mặt khác, chính quyền các xã, phường, thị trấn cũng đã đổi mới công tác tiếp dân và giải quyết kiến nghị, khiếu nại của công dân; phân công, bố trí lãnh đạo UBND, bộ phận chuyên môn trực tiếp tiếp công dân định kỳ để kịp thời giải quyết những khiếu nại, tố cáo của công dân, góp phần giảm thiểu tình trạng khiếu nại kéo dài, vượt cấp. Sau khi giải quyết đơn thư của công dân, UBND cấp xã đã công khai kết quả giải quyết khiếu tố đến toàn thể Nhân dân, bước đầu đáp ứng được nhu cầu thông tin rộng rãi trong Nhân dân, góp phần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho Nhân dân tham gia trực tiếp giám sát hoạt động của chính quyền, xây dựng chính quyền cơ sở ngày càng trong sạch, vững mạnh.

Các thôn, bản, tổ dân phố trên địa bàn đã thực hiện nghiêm túc việc tổ chức cho Nhân dân thảo luận, bàn bạc tập thể và thống nhất một số nội dung như tham gia ý kiến, lấy phiếu tín nhiệm đối với những người ứng cử chức danh Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố; việc huy động sức dân để xây dựng các công trình phúc lợi xã hội, giao thông nông thôn, xây dựng nhà sinh hoạt cộng đồng ở khu dân cư; bầu Ban Thanh tra Nhân dân; các mức đóng góp từ dân.., từ đó phát huy tinh thần dân chủ trong Nhân dân. Các xã, phường, thị trấn cũng thực hiện tốt quy trình công khai dân chủ trong việc xét cấp nhà tình nghĩa, nhà tình thương; công khai các hoạt động thu, chi nguồn phí, lệ phí, nguồn quỹ vận động Nhân dân trong các lĩnh vực. Việc xây dựng cơ sở hạ tầng và công trình phúc lợi công cộng trên địa bàn đều được cấp ủy Đảng, chính quyền cơ sở tạo điều kiện để Nhân dân tham gia bàn bạc và tự quyết định trực tiếp về chủ trương, mức đóng góp, không áp đặt hoặc can thiệp vào công việc của Nhân dân. Hàng năm, chính quyền các địa phương đã tích cực trong việc lấy ý kiến của Nhân dân tại hội nghị cử tri vào dự thảo kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của cấp xã; phương án chuyển đổi cơ cấu kinh tế, cơ cấu sản xuất; đề án định canh, định cư, vùng kinh tế mới và phương án phát triển ngành nghề của cấp xã; dự thảo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chi tiết và phương án điều chỉnh; việc quản lý, sử dụng quỹ đất của cấp xã; dự thảo kế hoạch triển khai các chương trình, dự án trên địa bàn cấp xã; chủ trương, phương án đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, xây dựng cơ sở hạ tầng, tái định cư...

UBND các xã, phường, thị trấn đã tạo điều kiện thuận lợi để Nhân dân giám sát các vấn đề có liên quan trực tiếp đến quyền lợi thiết thực của người dân như việc thực hiện chính sách pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước; việc xây dựng cơ sở hạ tầng và các công trình công cộng do Nhân dân đóng góp; công tác dạy nghề, việc làm cho lao động nông thôn; việc thực hiện chính sách pháp luật về giảm nghèo; chính sách hỗ trợ và vay vốn cho hộ nghèo; thực hiện các tiêu chí về xây dựng nông thôn mới...

Tuy nhiên, việc thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở ở một số địa phương còn mang tính hình thức; ý thức làm chủ của một bộ phận Nhân dân chưa cao, ít tham gia sinh hoạt thôn, tổ dân phố; còn có hành vi vi phạm pháp luật và những quy định của địa phương. Một số địa phương ở vùng sâu, vùng xa người dân chưa nắm bắt được các quy định về thực hiện dân chủ ở cơ sở, nhận thức được quyền dân chủ của mình trong việc tham gia quản lý Nhà nước và các hoạt động ở cộng đồng dân cư nên đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc thực hiện Quy chế dân chủ và hiệu quả hoạt động của chính quyền cơ sở…

Thời gian tới, các cấp chính quyền, cơ quan Nhà nước tiếp tục quán triệt, tuyên truyền, giáo dục pháp luật, không ngừng nâng cao nhận thức, xác định rõ trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận, các đoàn thể chính trị - xã hội, cán bộ, đảng viên, công chức, người lao động và các tầng lớp Nhân dân về những quan điểm, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước nhằm phát huy quyền làm chủ, mở rộng dân chủ trực tiếp của Nhân dân ở cơ sở. Bên cạnh đó, các cấp, các ngành và địa phương tập trung nâng cao trách nhiệm của các tổ chức trong hệ thống chính trị, phát huy vai trò làm chủ của Nhân dân trong phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, các tệ nạn, tiêu cực ở cơ sở; gắn việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị; cải cách hành chính; thực hiện công khai, minh bạch trong các hoạt động của chính quyền cấp xã; tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, đảm bảo sự chỉ đạo, điều hành thông suốt từ cấp tỉnh đến cơ sở; gắn với thực hiện Cuộc vận động “Học tập và theo tư tưởng tấm gương, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, các phong trào thi đua yêu nước nhằm tăng cường sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân.

Ngoài ra, toàn tỉnh tăng cường vai trò lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, trách nhiệm của chính quyền, người đứng đầu về thực hiện Quy chế dân chủ; tiếp tục chỉ đạo cụ thể hóa phương châm "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra" ở cơ sở; phát huy vai trò của Mặt trận, các đoàn thể Nhân dân trong việc tuyên truyền, giám sát việc thực hiện; vận động Nhân dân nâng cao ý thức chấp hành pháp luật…

PV Mai Anh