Toàn tỉnh hiện có một số ít các doanh nghiệp xuất khẩu chính ngạch sang các thị trường EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ…, còn lại phần lớn được xuất khẩu theo đường tiểu ngạch hoặc xuất ủy thác qua các đơn vị trung gian với thị trường chính là Trung Quốc. Từ năm 2020 đến nay, các hình thức xuất khẩu trong thương mại biên giới qua địa bàn tỉnh chủ yếu là xuất khẩu kinh doanh, xuất khẩu hàng có nguồn gốc nhập khẩu, xuất khẩu ủy thác, xuất khẩu hàng kinh doanh tạm nhập tái xuất. Bên cạnh đó, một số hộ kinh doanh buôn bán nhỏ sản phẩm chủ yếu được thu mua bán lại cho doanh nghiệp xuất khẩu của các tỉnh hoặc tham gia hoạt động trao đổi mua bán với thị trường Lào thông qua cư dân biên giới tại cửa khẩu Cha Lo.

Thời gian qua, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 đã tác động đáng kể đến hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua Cửa khẩu Quốc tế Cha Lo. Tuy nhiên, năm 2021, hàng hóa XNK qua Cửa khẩu đã có sự tăng trưởng trở lại. Tính đến ngày 30/11/2021, kim ngạch XNK đạt 1.801 triệu USD, tăng 60,6% so với cùng kỳ năm 2020, trong đó XNK đạt 357 triệu USD, quá cảnh đạt 1.444 triệu USD; trọng lượng hàng hóa XNK đạt 3.023 nghìn tấn, tăng 49,6%, gồm XNK đạt 1.453 nghìn tấn, quá cảnh đạt 1.570 nghìn tấn; phương tiện XNC đạt 161.7 lượt/xe, tăng 18,8%; số thu thuế đạt 105,6 tỷ đồng, tăng 225%. Hàng hóa xuất khẩu qua biên giới từ Việt Nam sang Lào chủ yếu là vật liệu xây dựng, hàng tiêu dùng, thức ăn chăn nuôi, nhiên liệu diesel cho ô tô... Hàng hóa nhập khẩu qua biên giới từ Lào chủ yếu là hàng nông sản, phân bón kaly, thạch cao, quặng sắt. Hàng hóa quá cảnh (kể cả từ Thái Lan) gồm trái cây các loại, phân bón kaly, quặng sắt, quặng đồng, hàng điện tư, than củi…

Tuy nhiên, chính sách thuế và các quy định về thủ tục hải quan XNK, xuất nhập cảnh giữa Việt Nam - Lào còn nhiều thay đổi, chưa thống nhất nên ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp và khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc thực thi quản lý, điều hành về thương mại biên giới. Hầu hết các doanh nghiệp trong tỉnh hoạt động XNK với quy mô nhỏ, chưa có nhiều hoạt động tiếp cận và mở rộng thị trường ra các nước trong khu vực và thế giới; chưa chủ động trong công tác xúc tiến mở rộng thị trường. Nguồn nhân lực để phục vụ cho công tác quản lý và phát triển hoạt động thương mại ở các khu vực biên giới, cửa khẩu còn nhiều bất cập; chưa làm tốt khâu lưu thông hàng hóa phục vụ sản xuất tiêu dùng của cư dân biên giới...

Thời gian tới, các cấp, các ngành và địa phương tiếp tục triển khai thực hiện đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác quản lý Nhà nước về hải quan, trong đó chú trọng công tác rà soát, kiến nghị sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện cơ chế chính sách, hệ thống pháp luật về hải quan; áp dụng quản lý rủi ro toàn diện, đáp ứng yêu cầu của các FTA; tăng cường xiết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính gắn với cải cách hành chính; đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý, điều hành trong cơ quan quản lý Nhà nước.

Bên cạnh đó, các ngành, địa phương tăng cường công tác tuyên truyền cho doanh nghiệp trong việc tiếp cận các chương trình, dự án hỗ trợ, khuyến khích đầu tư của địa phương cũng như thủ tục XNK hàng hóa qua cửa khẩu biên giới; đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại (trực tiếp, trực tuyến), tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp cận với các thị trường mới, thị trường có tiềm năng để tiêu thụ sản phẩm; hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm hàng hóa, xây dựng nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, bao bì đóng gói cho các sản phẩm hàng hóa chủ lực của tỉnh như chế biến thủy sản, nhựa thông, cao su, chế biến gỗ, xi măng, may mặc, phân bón...; giới thiệu hỗ trợ doanh nghiệp trong tỉnh tham gia các hội chợ trong và ngoài nước; phổ biến cung cấp thông tin về luật pháp, chính sách, tập quán buôn bán của thị trường Lào, Thái Lan, quy chuẩn các mặt hàng xuất khẩu, sở hữu tí tuệ, đăng ký nhãn hiệu hàng hóa… cho doanh nghiệp để nâng cao chất lượng, hiệu quả xuất khẩu.

Ngoài ra, các cấp, các ngành và địa phương hỗ trợ doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh, đặc biệt là hàng nông sản, thủy sản phát triển thương mại điện tử; hỗ trợ đưa sản phẩm nông sản của tỉnh tham gia giao dịch tại sàn thương mại điện tử; tuyên truyền, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các chương trình ngày mua sắm trực tuyến, gian hàng Việt trực tuyến Quốc gia… để tiêu thụ, chào bán nông sản trên các sàn thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng online; hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm nông nghiệp trên cơ sở áp dụng các giải pháp phù hợp với từng mặt hàng, từng doanh nghiệp; triển khai chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ trong sản xuất, kỹ thuật canh tác; ứng dụng các loại giống cây trồng mới cho năng suất, chất lượng cao; đổi mới công nghệ thu hoạch, sơ chế, bảo quản, chế biến nhằm tăng giá trị sản phẩm hàng hóa nông sản xuất khẩu. Cùng với đó, các ngành, địa phương hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư xây dựng và phát triển thương hiệu, khuyến khích doanh nghiệp áp dụng các bộ tiêu chuẩn quản lý chất lượng phù hợp để nâng cao tính cạnh tranh cho sản phẩm và hội nhập quốc tế; chú trọng đầu tư đồng bộ theo quy hoạch cho cơ sở hạ tầng logistics, đặc biệt hệ thống hạ tầng giao thông vận tải, hệ thống cảng cạn và bố trí đầy đủ các trang thiết bị xếp dỡ chuyên dụng, việc kết nối cảng cạn với hệ thống giao thông và các cảng biển hợp lý, phát huy tối đa giảm chi phí vận tải hàng hóa; đa dạng hóa các loại hình đầu tư và kêu gọi các thành phần kinh tế tham gia vào đầu tư cơ sở hạ tầng logistics…

PV Mai Anh