Cấp xã làm được việc thì mọi việc đều xong xuôi”. Cán bộ cấp ủy cấp xã là người có chức vụ, được giao đảm đương các vị trí quan trọng để lãnh đạo, quản lý, điều hành bộ máy, có vai trò tham gia định hướng lớn, điều khiển hoạt động của bộ máy thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao ở cơ sở.

Hiện nay, tỉnh Quảng Bình có 145 xã, phường, thị trấn thuộc 08 huyện, thị xã, thành phố. Tổng số cán bộ, công chức cấp xã được giao năm 2024 là 3.180 người; trong đó, số lượng cán bộ, công chức cấp xã được giao theo phân loại đơn vị hành chính là 3.085 người. Trong tổng 2.914 cán bộ, công chức cấp xã hiện có, số cấp ủy viên cấp xã 2.209 người, trong đó có 484 cán bộ nữ.

Với chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính gắn với thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, cần thiết phải có các giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, nhất là đối với đội ngũ cấp ủy cấp xã đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong kỷ nguyên mới.

Về đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã trên địa bàn tỉnh

Quán triệt tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh (khóa XVI, XVII), các kế hoạch, chương trình hành động về công tác cán bộ, nhất là Chương trình hành động số 04-CTr/TU ngày 09/12/2020 về phát triển nguồn nhân lực và nâng cao chất lượng công tác cán bộ nhiệm kỳ 2020 - 2025. Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện và cụ thể hóa thành các đề án, kế hoạch, quy định, hướng dẫn nhằm nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, nhất là đối với đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp; trọng tâm là ban hành các đề án về công tác cán bộ đã mang lại những dấu ấn ngay từ đầu nhiệm kỳ, đạt được nhiều kết quả và chuyển biến quan trọng trong công tác cán bộ của tỉnh nói chung, đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã nói riêng.

Đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã ngày càng được quan tâm cả về số lượng và chất lượng. Về số lượng, căn cứ quy định của Bộ Chính trị, các xã, phường, thị trấn đều bố trí đủ số lượng cấp ủy viên theo quy định. Theo đó, trong nhiệm kỳ 2015 - 2020, tổng số cấp ủy viên cấp xã có 2.260 người, trong đó có 389 cán bộ nữ, 178 cán bộ trẻ dưới 30 tuổi; nhiệm kỳ 2020 - 2025, tổng số cấp ủy viên cấp xã có 2.209 người, trong đó có 484 cán bộ nữ, 91 cán bộ trẻ dưới 30 tuổi. 

Hầu hết, đội ngũ cấp ủy viên cấp xã được đào tạo cơ bản đảm, bảo chuẩn về trình độ chuyên môn và lý luận chính trị. Nhiệm kỳ 2015 - 2020, trong tổng số 2.260 cấp ủy viên, có 1.347 người có trình độ đại học và trên đại học, chiếm 59,6%; 1.959 có trình độ lý luận chính trị trung - cao cấp, chiếm tỷ lệ 86,7%. Nhiệm kỳ 2020 - 2025, trong tổng số 2.209 cấp ủy viên, có 1.856 người có trình độ đại học và trên đại học, chiếm 84%; 1.959 có trình độ lý luận chính trị trung - cao cấp, chiếm tỷ lệ 90,8%.

Công tác quy hoạch cán bộ đã được thực hiện bài bản, chất lượng ngày càng được nâng cao, chú trọng quy hoạch các trường hợp cán bộ được đào tạo bài bản, năng lực thực tiễn, ưu tiên cán bộ trẻ, cán bộ nữ, cán bộ là người dân tộc thiểu số. Trong quy hoạch nhiệm kỳ 2025 - 2030, quy hoạch ban chấp hành cấp huyện, cấp xã đảm bảo tỷ lệ theo quy định, trong đó cán bộ nữ - cán bộ trẻ cấp huyện 27,17% - 22,74%, cấp xã 42,11% - 37,70%, đây là tỷ lệ tương đối cao so với yêu cầu chung của công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Việc chủ động trong công tác quy hoạch tạo điều kiện cho cấp ủy các địa phương chủ động hơn trong các phương án nhân sự, nâng dần và dần đảm bảo yêu cầu về các tỷ lệ trong công tác cán bộ. Tính trong nhiệm kỳ 2021 - 2026, tỷ lệ nữ đại biểu Hội đồng nhân dân cấp huyện đã đạt 27,8%, cấp xã đạt 24,5%; tỷ lệ cán bộ trẻ dưới 40 tuổi đại biểu Hội đồng nhân dân cấp huyện đạt 17,4%, cấp xã đạt 29,4%. Nét nổi bật nhất là chất lượng nguồn cán bộ đưa vào quy hoạch ngày càng được nâng lên, cơ bản đạt điều kiện, tiêu chuẩn; số lượng đảm bảo yêu cầu; đảm bảo cơ cấu 3 độ tuổi; cơ cấu giữa các ngành, các lĩnh vực tương đối hợp lý; tỉ lệ cán bộ trẻ, cán bộ nữ, cán bộ người dân tộc thiểu số đã có bước tiến bộ. Do đó, đã cơ bản tạo được sự chủ động trong công tác cán bộ, khắc phục tình trạng “quy hoạch treo”, hẫng hụt trong đội ngũ cán bộ tại các địa phương, đảm bảo tính kế thừa, phát triển và sự chuyển tiếp liên tục giữa các thế hệ.

Từ kết quả quy hoạch cán bộ, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ được quan tâm cả về tiêu chuẩn chức danh và lý luận chính trị. Các cấp ủy đã chủ động cử cán bộ tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, bồi dưỡng theo chức danh, chuyên môn, nghiệp vụ, quản lý Nhà nước, tạo chuyển biến thực chất, mạnh mẽ trong việc trang bị và từng bước nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý, điều hành, thực thi công vụ, chất lượng đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã, đáp ứng yêu cầu lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện thắng lợi nghị quyết Đại hội Đảng bộ các cấp, nhiệm kỳ 2015 - 2020 và nhiệm kỳ 2020 - 2025. 

Từ năm 2017, sau khi hoàn chỉnh quy hoạch cán bộ, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã tiến hành mở lớp đào tạo nguồn bí thư cấp ủy cấp xã cho 159 trường hợp. Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, công tác đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ cấp xã tiếp tục được quan tâm. Theo đó, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã tổ chức 02 lớp bồi dưỡng cập nhật kiến thức cho 150 bí thư cấp ủy xã, phường, thị trấn, nhiệm kỳ 2020 -2025; 02 lớp cho 200 trường hợp dự nguồn bí thư cấp ủy cấp xã, nhiệm kỳ 2025 -2030; bồi dưỡng đại biểu HĐND cấp huyện, cấp xã 06 lớp với 588 lượt học viên và đã có 4.227 lượt cán bộ cấp ủy cấp xã, cán bộ trong quy hoạch các chức danh chủ chốt cấp xã được đào tạo trung cấp lý luận chính trị. Đến nay, đội ngũ cán bộ, công chức cơ bản đạt chuẩn về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị; có trình độ ngoại ngữ, tin học phù hợp với vị trí việc làm và tiêu chuẩn chức danh. Theo đó, khu vực đồng bằng, có 96,85% trình độ chuyên môn đại học (chỉ tiêu trên 90%), các chức danh Bí thư, Phó Bí thư, Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND, Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND có trình độ đại học 98% (chỉ tiêu 100%), 97% có trình độ lý luận chính trị trung cấp (chỉ tiêu 100%); khu vực miền núi, có 92% trình độ trung cấp chuyên môn và 78,8% trình độ đại học (chỉ tiêu 80% trung cấp và 70% đại học), các chức danh bí thư, phó bí thư, chủ tịch, phó chủ tịch hội đồng nhân dân, chủ tịch, phó chủ tịch ủy ban nhân dân có trình độ đại học 78,8% (chỉ tiêu 80%), 95% có trình độ lý luận chính trị trung cấp (chỉ tiêu 90%).

Nhìn chung, đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã được đảm bảo đủ về số lượng, chất lượng không ngừng được nâng lên; hoạt động của bộ máy cấp xã ngày càng hiệu lực, hiệu quả; lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội ở cơ sở. Qua đánh giá, xếp loại cán bộ, số cán bộ cấp ủy cấp xã được đánh giá, xếp loại ở mức hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và hoàn thành tốt nhiệm vụ chiếm tỷ lệ khá cao, đều đạt trên 70%.

Bên cạnh những kết quả đạt được, chất lượng đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã hiện nay vẫn còn bộc lộ một số hạn chế nhất định. Tỷ lệ cán bộ nữ, cán bộ trẻ, cán bộ là người dân tộc thiểu số tuy đã có sự quan tâm nhưng vẫn còn thấp. Một số bản lĩnh chính trị chưa vững, còn dao động, có biểu hiện suy thoái; có trường hợp chưa thật sự gương mẫu, còn vi phạm, sa sút về phẩm chất, đạo đức lối sống; y thức tổ chức kỷ luật chưa cao, có biểu hiện quan liêu, hách dịch, xa dân, cá biệt có trường hợp tham nhũng, vi phạm nguyên tắc sinh hoạt Đảng, pháp luật của Nhà nước. Một số cán bộ còn hạn chế về năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, khả năng nhận thức, tổ chức thực hiện và xử lý những tình huống phát sinh ở địa phương còn lúng túng; giải quyết các vấn đề phức tạp phát sinh ở địa phương, cơ sở còn yếu.

Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã trong thời gian tới

Với chủ trương mới của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư khóa XIII về việc không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, theo đó, quy mô của cấp xã ngày càng được mở rộng cả về tổ chức bộ máy, cán bộ và không gian phát triển. Do đó, đòi hỏi đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã nói chung, đội ngũ cấp ủy viên nói riêng cần được nâng cao chất lượng về mọi mặt để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong kỷ nguyên mới.

Để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới, đề xuất tập trung thực hiện một số giải pháp sau:

Một là, tăng cường nâng cao bản lĩnh chính trị, đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã. Thường xuyên giáo dục, nâng cao kiến thức, lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để đội ngũ cán bộ cấp xã nói chung, cấp ủy cấp xã nói riêng hiểu rõ, nắm vững, từ đó tự xây dựng cho mình phương pháp luận, nâng cao kiến thức, năng lực tư duy để có đủ khả năng lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ ở cơ sở... gắn học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII, XIII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

Hai là, xây dựng tiêu chuẩn cụ thể và cơ cấu đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã đảm bảo tính kế thừa, đổi mới và phát triển liên tục của đội ngũ cán bộ; đề cao, coi trọng chất lượng, số lượng và cơ cấu hợp lý. Cấp ủy cấp xã phải tiêu biểu về bản lĩnh chính trị, trí tuệ, phẩm chất, đạo đức, lối sống, năng lực, uy tín; thực sự là trung tâm đoàn kết, trong sạch, vững mạnh, thống nhất ý chí và hành động ở địa phương; có bản lĩnh chính trị vững vàng, có tầm nhìn, tư duy đổi mới, gắn bó mật thiết với Nhân dân; có năng lực lãnh đạo, điều hành, có sức chiến đấu cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn phát triển mới. 

Ba là, quan tâm công tác quy hoạch gắn với đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Quy hoạch phải đảm bảo sự chủ động cho các nhiệm kỳ và tầm nhìn đến năm 2035 và những năm tiếp theo, xây dựng quy hoạch cán bộ đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cả trước mắt và lâu dài; đảm bảo các yêu cầu về số lượng, chất lượng, cơ cấu trong quy hoạch cán bộ; đảm bảo tính kế thừa, phát triển và sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ cán bộ. Xây dựng và thực hiện tốt kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ hằng năm và cả nhiệm kỳ; chú trọng đào tạo đạt chuẩn chức danh, lý luận chính trị, kiến thức hội nhập, trình độ quản lý, tận tâm với nghề và vị trí công tác... Thực hiện có nền nếp chế độ bồi dưỡng, cập nhật kiến thức đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý và đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã gắn với quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ; tiếp tục mở các lớp đào tạo nguồn cán bộ chủ chốt cấp xã; ưu tiên cán bộ trẻ, cán bộ nữ, cán bộ người dân tộc thiểu số để chuẩn bị nguồn cán bộ kế cận, không bị ngắt quãng ở cơ sở.

Bốn là, quan tâm kiện toàn đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã đủ về số lượng, đảm bảo nâng cao chất lượng và cơ cấu 3 độ tuổi, coi trọng bổ nhiệm cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ người dân tộc thiểu số. Với chủ trương không tổ chức cấp huyện, tăng quy mô cấp xã đòi hỏi phải điều chuyển một số lượng nhất định cán bộ cấp huyện về tăng cường cho cấp xã. Do đó, cần có phương án để điều động cán bộ cho các xã có nhu cầu thực tế (ví dụ các lĩnh vực mà xã có nhu cầu cán bộ như: lâm nghiệp, ngư nghiệp, nông nghiệp hoặc quy hoạch, quản lý đô thị…) để giúp nâng cao năng lực của cán bộ cấp xã và có thể đáp ứng được ngay yêu cầu, đòi hỏi của người dân, doanh nghiệp. Xây dựng cơ chế, chính sách phát hiện, thu hút và đào tạo cán bộ, có chính sách thỏa đáng trong việc sử dụng cán bộ sau đào tạo, cấp ủy viên trẻ, nữ, là người dân tộc thiểu số; tăng cường việc thu hút, tuyển chọn người có tài năng về công tác tại cơ sở xã, phường, thị trấn.

Năm là, quan tâm nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức Đảng; môi trường để cán bộ phát triển, cống hiến và trưởng thành. Sức mạnh và sự trong sạch của tổ chức Đảng là sự cộng hưởng của sức mạnh tổ chức và của từng đảng viên; tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh là môi trường tốt, thuận lợi cho đảng viên cống hiến; từng đảng viên tốt sẽ tạo ra tổ chức đảng tốt, vững mạnh. Tăng cường xây dựng tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo của tổ chức Đảng kết hợp chặt chẽ với việc phát huy tính tiền phong gương mẫu của đảng viên là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết trong thời kỳ mới; tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của tổ chức Đảng theo hướng vừa mở rộng dân chủ, vừa tăng cường kỷ cương, kỷ luật, tạo môi trường trong sạch, vững mạnh cho đội ngũ cán bộ, đảng viên phát huy tối đa tinh thần đột phá, đổi mới, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Trước yêu cầu của quá trình phát triển trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, hội nhập quốc tế sâu rộng. Với không gian phát triển mở rộng và yêu cầu phát triển mới, đòi hỏi đội ngũ cán bộ của tỉnh nói chung, cán bộ cấp ủy cấp xã nói riêng phải chủ động nâng tầm cả về tư duy và hành động thực tiễn. Việc chuẩn bị đội ngũ cán bộ cấp ủy cấp xã có bản lĩnh chính trị vững vàng, có năng lực, trình độ là nhiệm vụ có ý nghĩa hết sức quan trọng, quyết định đến việc đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị từ cơ sở, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong thời gian tới.

CTV Nguyễn Viết Xuân (Ban Tổ chức Tỉnh ủy)