Sông Son từ lâu được biết đến là dòng sông di sản khi chảy ngầm trong các núi đá vôi tại Phong Nha - Kẻ Bàng thuộc huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Trên dòng sông này có một đặc sản mà bất kỳ ai đến "vương quốc hang động" nơi đây cũng phải thưởng thức cho được, đó là cá trắm sông Son.

Tận dụng điều kiện tự nhiên

Nhận ra thế mạnh nguồn nước sông Son mát lành, tinh khiết, hàng trăm hộ dân ở thị trấn Phong Nha từ nhiều năm nay đã tìm tòi học hỏi thực hiện mô hình nuôi cá trắm trong lồng bè trên sông Son. Mô hình mới lạ này đã cho hiệu quả cao kinh tế cao nên ngày càng thu hút nhiều hộ dân tham gia.

Người dân thị trấn Phong Nha thu hoạch cá trắm trên sông Son

Từ sáng sớm, ông Nguyễn Văn Hảo (61 tuổi; ngụ tổ dân phố Na, thị trấn Phong Nha) chèo thuyền ra thăm 3 lồng cá của gia đình nằm giữa sông Son, rồi đi vớt rong cho cá trắm ăn. Ông Hảo cho biết nguồn thức ăn của cá trắm chủ yếu là rong rêu vớt từ sông, các loại cỏ, thân cây chuối, lá, củ sắn (khoai mì) hoặc cho thêm bột cám… Rong trên sông Son mọc tự nhiên, xuất hiện từ sau Tết cho đến đầu mùa lũ.

Gia đình ông Hảo đã nuôi cá trắm trên sông Son hơn 10 năm nay. Nhà ông hiện có 3 lồng nuôi, mỗi lồng thả 200 con. Ban đầu lồng cá được làm bằng tre, quây lưới xung quanh, bên ngoài có thùng phi nhựa để lồng nổi trên mặt nước. Sau nhiều năm, gia đình ông đã cải tiến làm lồng bằng sắt, đặt thùng phi bên trong.

"Chỉ cần nuôi khoảng 2 năm thì cá trắm sẽ đủ lớn để xuất bán ra thị trường. Cá trưởng thành có trọng lượng khoảng 5 kg, bán cho thương lái sẽ có giá 100.000 đồng/kg. Mỗi vụ thu hoạch, trừ hết chi phí, có thể lãi khoảng 200 - 300 triệu đồng" - ông Hảo cho hay.

Ông Nguyễn Văn Thứ (58 tuổi, trú thị trấn Phong Nha) khẳng định điều làm nên sự khác biệt giữa cá trắm sông Son với nơi khác là cách nuôi và chăm sóc. Cá trắm sông Son có con giống bình thường như các nơi khác và đa số là loài trắm cỏ nhưng nhờ được nuôi giữa dòng sông Son, quanh năm ăn rong rêu có sẵn giữa sông nên thịt của cá ở đây luôn chắc, thơm ngon, ít mùi tanh và nhiều dinh dưỡng.

Theo ông Thứ, nuôi cá trắm lồng dù vất vả nhưng đổi lại có những thuận lợi riêng: dễ nuôi, dễ thu hoạch, thị trường ưa chuộng... Chỉ cần vệ sinh lồng nuôi định kỳ, tạo thông thoáng mặt nước trong lồng để tăng hàm lượng ôxy và chống ký sinh trùng, thường xuyên kiểm tra nguồn nước, phòng ngừa dịch bệnh cho cá; điều chỉnh thức ăn phù hợp theo từng giai đoạn sinh trưởng, tốc độ phát triển của cá để tách đàn, tạo điều kiện cho cá lớn đồng đều…

Dấu ấn ẩm thực vùng di sản

Đi dọc bờ sông Son sẽ dễ dàng nhìn thấy chi chít lồng bè nuôi cá trắm nổi lấp xấp trên sông, mỗi lồng có diện tích khoảng 20 m2, nuôi được 250 - 300 con cá nhỏ; khi cá lớn lên sẽ tách ra thành 2 lồng. Để thịt cá trắm thơm ngon, trở thành đặc sản, người nuôi cá ở đây phải vất vả hơn bởi ngày nào cũng chèo thuyền dọc sông Son vài cây số để vớt rong rêu đem về cho cá ăn.

Bè nuôi cá trắm trên sông

Thời điểm người dân đi lấy rong rêu là từ 5 giờ sáng cho đến khi đầy thuyền mới về. Mỗi ngày có thể vớt được cả tạ rong rêu. Nhưng do người nuôi ngày một nhiều nên nguồn thức ăn tự nhiên này cũng khan hiếm dần. Đặc biệt, chỉ trong vòng 3 năm trở lại đây, số lượng lồng bè nuôi cá trắm trên địa bàn đã tăng vọt.

Cá trắm có khả năng thích nghi với môi trường cao, sức đề kháng tốt, nhanh lớn; giá cá tương đối ổn định trong những năm gần đây nên mang lại nguồn thu nhập ngoài mong đợi cho nhiều người dân nơi đây; đời sống của người dân đã dần được cải thiện và đi lên.

Ông Phan Thanh Luận, Phó Chủ tịch UBND thị trấn Phong Nha, cho biết địa phương hiện có gần 400 hộ nuôi cá lồng với 720 lồng, tập trung ở các thôn dọc sông Son như: Xuân Tiến, Na, Xuân Sơn, Gia Tịnh và Trằm Mé. Trong đó, phần lớn là các lồng nuôi cá trắm cỏ - loại cá thích nghi tốt với nguồn nước sông Son và tận dụng được nguồn thức ăn tự nhiên sẵn có của địa phương. Bình quân mỗi năm sản lượng thu hoạch của các lồng cá đạt hơn 295 tấn và biến cá trắm trở thành một thương hiệu đặc sản nổi tiếng của vùng đất này. Thời gian nuôi lâu, giá bán vừa phải nên lợi nhuận người dân thu được rất cao.

Đến thị trấn Phong Nha, du khách sẽ phải thán phục trước tài biến tấu các món ăn từ cá trắm của những "đầu bếp không chuyên" ở địa phương. Cá trắm có thể nấu cháo, làm các món: xào, hấp, gỏi, nướng… Tiếng tăm "cá trắm sông Son" từ đó vang xa, trở thành món ăn đặc sản đối với du khách khi đặt chân đến Phong Nha.

Cá trắm sông Son được chế biến thành món ăn đặc sản của địa phương

Mới đây, UBND thị trấn Phong Nha thành lập hợp tác xã chả cá trắm - chế biến cá thành chả, đạt chất lượng sản phẩm OCOP 4 sao. Tất cả nhà hàng dùng cá trắm sông Son như món đặc sản, tạo thành thương hiệu du lịch cho địa phương.

Lễ hội cá trắm sông Son

Tại thị trấn Phong Nha, ngoài những hoạt động du lịch rầm rộ, du khách còn có cơ hội trải nghiệm hội thi cá trắm sông Son được tổ chức thường niên vào dịp 30-4, thu hút hàng ngàn lượt khách tới tham quan, thưởng thức ẩm thực.

Ông Hoàng Văn Thái, Chủ nhiệm CLB Nuôi cá nước ngọt thị trấn Phong Nha, cho hay tại lễ hội này, người dân tụ họp lại, bàn bạc và tìm ra con cá trắm to, khỏe, đẹp nhất của địa phương mình để đem đi thi cá khỏe, cá đẹp. Từ năm 2016 đến nay, con cá trắm được ghi nhận kỷ lục nhất tại cuộc thi có trọng lượng lên đến 13 kg. Cũng tại lễ hội, người dân trổ tài nấu nướng 5 - 7 món từ chính con cá mình nuôi.

Nguồn: nld.com.vn